Τον τρόπο με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιλαμβάνονται τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο αποκάλυψε χθες ο Άντονι Μπλίνκεν, όταν κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεων με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου, «συνέδεσε» το ζήτημα των F-16 με την αναγκαία βελτίωση των σχέσεων της Τουρκίας με την Ελλάδα, την Αρμενία και το Ισραήλ.
Η αναφορά του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών μόνο τυχαία δεν θεωρείται και αποτυπώνει τη σκληρή δουλειά που γίνεται στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην αμερικανική Γερουσία αλλά και τη Βουλή των Αντιπροσώπων.
Όμως, το βασικό μήνυμα που μετέφερε ο Άντονι Μπλίνκεν στον Τούρκο ομόλογό του, είναι η αποφασιστικότητα του Λευκού Οίκου για άμεση ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ. Ο κ. Μπλίνκεν συνέδεσε για μία ακόμη φορά τα F-16 με τη διεύρυνση της Συμμαχίας, όμως, αναφορικά με τους ελληνικούς προβληματισμούς για τη χρήση των αμερικανικών μαχητικών για παραβιάσεις και υπερπτήσεις πάνω από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου, παρέπεμψε ουσιαστικά στο Κογκρέσο.
Φαίνεται πάντως, ότι η Άγκυρα ανέμενε μια πιο ισχυρή στήριξη του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών για το συγκεκριμένο ζήτημα, καθώς τις τελευταίες τρεις ημέρες καταγράφηκε μηδενική πτητική δραστηριότητα, σε μια προσπάθεια να «αποκρούσει» τα επιχειρήματα της Αθήνας και της ελληνικής ομογένειας.
Νέα πραγματικότητα στα ελληνοτουρκικά
Αναμφίβολα, οι τεκτονικές αλλαγές στο υπέδαφος της Τουρκίας φέρνουν νέα δεδομένα στη γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου.
Για το μέλλον των ελληνοτουρκικών, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών, μιλώντας στο τουρκικό τηλεοπτικό δίκτυο NTV, υποστήριξε ότι «και οι δύο χώρες πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες ώστε να αποκλιμακωθούν οι εντάσεις» και σημείωσε ότι «αν επιλυθούν οι διαφορές στις θαλάσσιες ζώνες, τότε οι πιθανότητες να βρεθεί η Τουρκία στο επίκεντρο των ενεργειακών αγωγών θα είναι τεράστιες».
Η επίλυση του συγκεκριμένου ζητήματος, ωστόσο, δεν είναι εύκολη υπόθεση ακόμη και στην παρούσα συγκυρία των «ήρεμων θαλασσών» στο Αιγαίο. Κυρίως γιατί η Τουρκία αρνείται να αποδεχτεί το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας οπότε δεν υπάρχει ρεαλιστική πιθανότητα προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο. Επιπλέον, εκτός από τις θαλάσσιες ζώνες, η Τουρκία διατηρεί μια σταθερά διευρυνόμενη ατζέντα διεκδικήσεων σε βάρος της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας, η οποία δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή.
Η οπτική της Αθήνας
Το καλάθι που κρατά η Αθήνα είναι μικρό, με έμπειρους διπλωμάτες να επισημαίνουν στο CNN Greece ότι το μοναδικό «κέρδος» για την ελληνική πλευρά, θα μπορούσε να είναι η επανεκκίνηση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και των διερευνητικών επαφών και αυτά υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα έχουμε αναζωπύρωση των προκλήσεων στο άμεσο μέλλον.
Παρόλα αυτά, φαίνεται ότι παρασκηνιακά ασκούνται πιέσεις προς την κατεύθυνση της επίλυσης των διαφορών, ακόμη και χωρίς τη μεσολάβηση διεθνούς δικαστηρίου. Άλλωστε, η «νηνεμία» στα ελληνοτουρκικά δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για συζητήσεις ακόμη και σε υψηλό επίπεδο αν και είναι σαφές ότι απαιτούνται λεπτοί χειρισμοί καθώς οι δύο χώρες βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο.
Η γεωπολιτική σκακιέρα
Η αποκλιμάκωση φέρνει σημαντικές αλλαγές και ανακατατάξεις στη γεωπολιτική σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου. Έμπειροι αναλυτές εκτιμούν ότι οι μεγάλοι «παίκτες» της περιοχής θα επιχειρήσουν να κλείσουν τα ανοιχτά μέτωπα, κυρίως με την Τουρκία, δημιουργώντας μια νέα γεωπολιτική πραγματικότητα στην περιοχή. Το Ισραήλ εστιάζει κυρίως στα εσωτερικά προβλήματα και από τη στιγμή που, έστω και προσωρινά, η Τουρκία δεν αποτελεί απειλή αναμένεται ότι θα ακολουθήσει μια πιο ισορροπημένη πολιτική, η οποία δεν αποκλείεται να αποτυπωθεί και στα εξοπλιστικά.
Ανάλογη στάση εκτιμάται ότι θα τηρήσει και η Αίγυπτος καθώς σε αυτή τη χρονική στιγμή δεν δείχνει πρόθυμη να αναλάβει σημαντικές διπλωματικές πρωτοβουλίες, πόσο μάλλον να ολοκληρώσει την οριοθέτηση με την Ελλάδα στα ανατολικά. Αντιθέτως, πρωτοβουλίες αναλαμβάνει η Ρώμη, η οποία φρόντισε να εκμεταλλευτεί τις ανακατατάξεις προχωρώντας σε οικονομική συμφωνία 8 δισ. με τη Λιβύη. Ανοιχτό παραμένει και το ζήτημα του συνυποσχετικού με την Αλβανία, με τα Τίρανα να δείχνουν διστακτικότητα για τη διευθέτηση των διαφορών με την Ελλάδα, επιβεβαιώνοντας τον μεγάλο βαθμό εξάρτησης τους από την Άγκυρα.
