Στη δίνη του πληθωρισμού βρίσκονται και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, καθώς οι τράπεζες δέχονται μια σειρά από πλήγματα λόγω της εκρηκτικής ανόδου των τιμών.
Η μείωση των καταθέσεων, η αύξηση των επισφαλειών και η καθίζηση των συναλλαγών της λιανικής τραπεζικής είναι το τρίπτυχο των άμεσων συνεπειών που έχουν ήδη καταγραφεί. Στον αντίποδα, οι εντεινόμενες πιέσεις για αύξηση των επιτοκίων του ευρώ και κατά συνέπεια του διατραπεζικού επιτοκίου Euribor μπορούν δυνητικά να λειτουργήσουν ως «μαξιλάρι».
Αναλυτικά, στο μέτωπο των καταθέσεων, τις τελευταίες εβδομάδες παρατηρείται αναστροφή της τάσης που ήθελε τα υπόλοιπα να αυξάνονται εν μέσω πανδημίας. Ενδεικτικό είναι πως στο τέλος του 2021 οι καταθέσεις των επιχειρήσεων είχαν εκτιναχθεί στα 40,3 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 17 δισ. ευρώ από την αρχή της πανδημίας. Αντίστοιχα, για τα νοικοκυριά είχαν διαμορφωθεί στα 135 δισ. ευρώ, αυξημένες κατά 19 δισ. ευρώ από την αρχή της πανδημίας.
Τα νούμερα αυτά όμως αποτελούν πλέον παρελθόν, καθώς μόλις το πρώτο δίμηνο του 2022 μειώθηκαν κατά 2,7 δισ. ευρώ για τις επιχειρήσεις και κατά 500 εκατ. ευρώ για τα νοικοκυριά. Μάλιστα, η εκτίμηση των τραπεζιών είναι πως επίκειται και περεταίρω πτώση, καθώς η εκτίναξη των τιμών αναγκάζει επιχειρήσεις και νοικοκυριά να «τρώνε από τα έτοιμα», προκειμένου να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Καθώς μάλιστα μέσα στους επόμενους μήνες ξεκινούν και οι φορολογικές υποχρεώσεις, η πίεση στις καταθέσεις αναμένεται να ενταθεί.
Άνοδος στις επισφάλειες
Ταυτόχρονα, ιδιαίτερα προβληματισμένα είναι τα τραπεζικά επιτελεία, αλλά και οι επικεφαλής των servicers αναφορικά με την πορεία των επισφαλειών. Γιατί μπορεί η μετα-πανδημική εικόνα να ήταν εκ πρώτης όψεως αισιόδοξη, εντούτοις η εκτίναξη του κόστους ζωής αλλά και λειτουργίας των επιχειρήσεων ανέτρεψε τα δεδομένα. Έτσι, όπως εξηγούν χαρακτηριστικά, νοικοκυριά αλλά και επαγγελματίες δίνουν προτεραιότητα σε άλλες δαπάνες, όπως για παράδειγμα η ενέργεια και οι αγορές πρώτων υλών, αφήνοντας σε δεύτερη μοίρα τις υποχρεώσεις τους έναντι των τραπεζών. Ήδη οι πρόδρομοι δείκτες προκαλούν ανησυχία ενώ η εκτίμηση είναι ότι, αν δεν υπάρξει άμεσα αποκλιμάκωση ή κάποιας μορφής επιπλέον κρατικής ενίσχυσης, οι επισφάλειες θα πάρουν ξανά την ανιούσα.
Πτώση στη λιανική
Αντίστοιχα, «καθίζηση» έχουν υποστεί οι εργασίες λιανικής των τραπεζών, καθώς η αβεβαιότητα έχει ουσιαστικά «παγώσει» τις όποιες εκταμιεύσεις σε στεγαστική αλλά και καταναλωτική πίστη. Ειδικά στα στεγαστικά δάνεια, ενώ μέχρι και τον Φεβρουάριο υπήρχε κινητικότητα και μάλιστα πολλαπλάσια σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια, τις τελευταίες εβδομάδες η εικόνα έχει αντιστραφεί πλήρως. Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν πως, όσο οι τιμές της ενέργειας και των αγαθών παραμένουν στα σημερινά επίπεδα, η αβεβαιότητα ως προς τις νέες χορηγήσεις θα παραμείνει, τουλάχιστον όσον αφορά τη λιανική τραπεζική. Στον αντίποδα πάντως, στο κομμάτι των επιχειρηματικών δανείων αλλά και των μεγάλων χορηγήσεων υπάρχει μεγάλη κινητικότητα,. Ήδη ξεκίνησαν τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, με την Εθνική Τράπεζα να κάνει προ ημερών την πρώτη χορήγηση ενώ ειδικά στον κλάδο της ενέργειας, λόγω και της επιτάχυνσης της πράσινης μετάβασης, οι μηχανές των τραπεζών δουλεύουν στο φουλ.
Ο ρόλος των επιτοκίων
Αντίβαρο πάντως στις πιέσεις που δέχονται τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αποτελεί η πίεση που ασκείται πλέον στην ΕΚΤ για αύξηση των επιτοκίων. Και αυτό γιατί, με δεδομένο ότι ακόμη υπάρχει μεγάλη δεξαμενή καταθέσεων, οι τράπεζες καρπώνονται σχεδόν αυτούσια την αύξηση στο κόστος του χρήματος. Καθώς τα επιτόκια των καταθέσεων παραμένουν καθηλωμένα, οι ανατιμήσεις που έρχονται στα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο, αλλά και στις νέες χορηγήσεις περνούν σχεδόν αυτούσιες στην κερδοφορία τους. Η εξέλιξη αυτή μεταφράζεται σε επιπλέον κέρδη αρκετών εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ σε ετήσια βάση για το τραπεζικό σύστημα, τα οποία κρίνονται αναγκαία τόσο για την αντιμετώπιση των επισφαλειών όσο και ως αντιστάθμισμα έναντι της μείωσης των εργασιών της λιανικής τραπεζικής.
