Μετά και τη νέα ρητορική πρόκληση του Υπουργού Άμυνας της Τουρκίας, Γιασάρ Γκιουλέρ o οποίος αποτυπώνει την κεντρική στρατηγική της Άγκυρας νακροθετώντας το καλό κλίμα, η Αθήνα κάνει σαφές ότι μικραίνουν τα περιθώρια οι δύο πλευρές να αγγίξουν σε βάθος τα μεγάλα θέματα που αφορούν την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, τονίζοντας πώς δεν υπάρχει κοινό πλαίσιο με τη γείτονα.
Η ελληνική πλευρά εκφράζει την επιφυλακτικότητά της για την πρόοδο στο μεγάλο «αγκάθι» του ελληνοτουρκικού διαλόγου με το θέμα των θαλασσίων ζωνών να παραπέμπεται στις καλένδες.
Η Ελλάδα διακηρύσσει συνεχώς την προθυμία της να συζητήσει με την γείτονα την επίλυση της υφιστάμενης διαφοράς, δηλαδή την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, στη βάση πάντα του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας και σε περίπτωση αδυναμίας να καταλήξουν διμερώς σε συμφωνία, την παραπομπή της μίας και μόνης διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Η Αθήνα διαμηνύει πώς δεν υπάρχουν άλλα ζητήματα τα οποία μπορεί να τεθούν στο τραπέζι και να συνέχονται με αυτό. Σε σχέση με τις τουρκικές αιτιάσεις που αναπτύσσονται εδώ και χρόνια περί «Γαλάζιας Πατρίδας», αποστρατιωτικοποίησης νησιών και «γκρίζες ζώνες», η ελληνική πλευρά υπογραμμίζει πώς δεν έχει καμία ψευδαίσθηση πώς η Τουρκία θα κάνει πίσω μέσα σε μία μέρα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα έχει αποφασίσει να επενδύσει στη βάση μίας θετικής ατζέντας χτίζοντας την εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο κυβερνήσεων, με απώτερο σκοπό κάποια στιγμή να γίνει το βήμα λυθούν και τα μεγάλα θέματα.
Οι «ιστορικές» συμφωνίες της Ελλάδας
Η Αθήνα έχει αναπτύξει τις πολιτικές και τις δράσεις της με βάση το Διεθνές Δίκαιο και το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Σε αυτό το πλαίσιο έχει συνάψει Συμφωνίες οριοθέτησης με τους γείτονές της.
Ειδικότερα, η Ελλάδα και η Ιταλία συνήψαν τον Ιούνιο του 2020 τη Συμφωνία για την οριοθέτηση των αντίστοιχων θαλάσσιων ζωνών τους, ακολουθώντας τη γραμμή που συμφωνήθηκε μεταξύ των δύο πλευρών το 1977 για την οριοθέτηση των αντίστοιχων υφαλοκρηπίδων τους.
Δύο μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 2020, Ελλάδα και Αίγυπτος υπέγραψαν Συμφωνία για την οριοθέτηση ΑΟΖ θεσπίζοντας μερική οριοθέτηση των μεταξύ μας θαλασσίων ζωνών.
Τον Οκτώβριο του 2020, ξεκίνησαν συνομιλίες μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας για τη σύναψη Ειδικής Συμφωνίας. Οι δυο χώρες είχαν ήδη συμφωνήσει σε μια διευθέτηση των ΑΟΖ το 2009, η οποία όμως δεν εφαρμόστηκε ποτέ, καθώς η Αλβανία δεν την επικύρωσε.
Επιπρόσθετα, η Ελλάδα έχει επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα από τα 6 στα 12 ναυτικά μίλια στο Ιόνιο Πέλαγος στη Δυτική Ελλάδα, ενώ η Αθήνα έχει υπογραμμίσει ότι δεν πρόκειται ποτέ να απεμπολήσει την κυριαρχία της και το δικαίωμά της να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικα μίλια και στο Αιγαίο εκ του Διεθνούς Δικαίου.
Επιπλέον, έχει προχωρήσει σε κλείσιμο κόλπων και χάραξη ευθειών γραμμών βάσης στην ίδια περιοχή, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις της UNCLOS.
Ωστόσο, η Τουρκία αρνείται να προσχωρήσει στην UNCLOS, καθώς δεν αναγνωρίζει ότι τα νησιά έχουν δικαίωμα σε θαλάσσιες ζώνες.
Στον αντίποδα, η Ελλάδα έχει καταστήσει σαφές ότι καμία ενόχληση δεν μπορεί να αναιρέσει το θεμελιώδες δικαίωμα της χώρας να παράγει την πολιτική της και να διαμορφώνει την κυριαρχία της όπως η ίδια το επιθυμεί, όπως και να δεχθεί συμβουλές και παραινέσεις σε ό,τι αφορά την άσκηση της κυριαρχίας της.
Πέντε χρόνια παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο
Πέντε χρόνια συμπληρώθηκαν από την υπογραφή του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, με την Άγκυρα να το διαφημίζει μέσω του πρακτορείου Anadolu, το οποίο έκανε λόγο για «συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας που προστατεύει τα κυριαρχικά́ δικαιώματα της Τουρκιάς και της Λιβύης στην Ανατολική Μεσόγειο». Ανέφερε ακόμη, ότι οι υπογραφές που έπεσαν στις 27 Νοέμβριου 2019 άνοιξαν τον δρόμο ώστε οι δύο χώρες να διεκδικήσουν δικαιώματα επί των φυσικών πόρων εντός των ορίων που έχουν καθοριστεί στη Μεσόγειο.
Η συμφωνία, η οποία υπεγράφη μετά τη συνάντηση του τότε πρωθυπουργού́ της Λιβύης, Φαγέζ αλ Σάρατζ με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «προκειμένου να συμβάλει στην εγκαθίδρυση διαρκούς ειρήνης, σταθερότητας και ασφάλειας στη Λιβύη και να αναπτύξει τις σχέσεις σε ούλους τους δυνατούς τομείς στη βάση των αμοιβαίων συμφερόντων, εγκρίθηκε από τον Γενικό́ Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) Αντόνιο Γκουτέρες το 2020 σύμφωνα με το άρθρο 102 του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών», αναφέρει το πρακτορείο Anadolu .
Υπενθυμίζεται πώς το Συμβούλιο Ασφαλείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών δεν αναγνωρίζει το τουρκολιβυκό μνημόνιο με βάση το άρθρο 6 της συμφωνίας για πολιτικό διάλογο στη Λιβύη, ακυρώνοντας στην πράξη την συμφωνία που υπέγραψαν Άγκυρα και Τρίπολη.
Στο κείμενο της απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ τον Οκτώβριο του 2022 για την ανανέωση της αποστολής του ΟΗΕ στη Λιβύη, γίνεται ρητή αναφορά στο άρθρο 6 της Συμφωνίας του φόρουμ πολιτικού διαλόγου της Λιβύης, η οποία προβλέπει ότι η προσωρινή κυβέρνηση της Τρίπολης δεν μπορεί να συνάπτει συμφωνίες που θα δεσμεύουν την χώρα στο μέλλον και μπορεί να είναι επιβλαβείς για την εξωτερική πολιτική της.
Η ελληνική πλευρά από την πρώτη στιγμή τόνισε πώς η υπογραφή του λεγόμενου Μνημονίου Συνεννόησης μεταξύ της Τουρκίας και της προσωρινής κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας της Λιβύης για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών στην Ανατολική Μεσόγειο είναι μια περίπτωση κατάφωρης παραβίασης αυτών των κανόνων του Δικαίου της Θάλασσας χαρακτηρίζοντας το άκυρο, ανυπόστατο νομικά και ότι δεν παράγει έννομα αποτελέσματα.
Οριοθέτηση, σύμφωνα με την UNCLOS, λαμβάνει χώρα μόνο μεταξύ κρατών με αντικείμενες ή παρακείμενες ακτές, κάτι που δεν ισχύει για τα κράτη της Τουρκίας και της Λιβύης.
