Tα αεροπορικά ναυάγια σε Αιγαίο και Ιόνιο


Η Ελλάδα φημίζεται για το απέραντο γαλάζιο των θαλασσών, που το μάτι δεν χορταίνει να ατενίζει. Κάτω από τα «κρυστάλλινα» νερά κρύβονται θησαυροί ανεκτίμητης αξίας, μεταξύ των οποίων είναι επιβλητικά αεροπλάνα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι κοινοί θνητοί δεν είναι σε θέση να δουν τα σκάφη αυτά από κοντά, ωστόσο, υπάρχει μία ομάδα δυτών που αναλαμβάνει να επισκεφτεί τον υγρό τάφο τους και μέσω φωτογραφιών να τα συστήνει στο κοινό. Ο Νίκος Καρατζάς, εκπαιδευτής καταδύσεων και επικεφαλής της ομάδας αυτής, μιλά στη «Βραδυνή της Κυριακής» για το πώς ξεκίνησε το έργο αυτό και τον τρόπο που εξελίχθηκε.

Παράλληλα, τονίζει ότι τα ναυάγια χαρακτηρίζονται από την UNESCO ως «Ενάλιο Μουσείο Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς», ενώ ξεκαθαρίζει ότι οι καταδύσεις που έχουν σκοπό την ενάλια αεροπορική αρχαιολογία δεν εμπλέκονται με την ανάκτηση και την αποκατάσταση του κατεστραμμένου αεροσκάφους.

Ο κ. Καρατζάς ασχολείται με τις καταδύσεις τα τελευταία 25 χρόνια. Η αγάπη που τρέφει για τη θάλασσα, σε συνδυασμό με το πάθος του για την Ιστορία και τη «δίψα» για έρευνα, τον οδήγησαν στο να εξερευνήσει τον πυθμένα των ελληνικών θαλασσών, συνεργαζόμενος με ομάδες δυτών και αυτοδύτες. Στην έρευνα συνδράμουν, επίσης, ερευνητές και ειδικοί σε θέματα αεροπορίας.

Tα αεροπορικά ναυάγια σε Αιγαίο και Ιόνιο

Η έρευνα άρχισε πριν από περίπου 10 χρόνια και αφορά, αποκλειστικά, αεροπορικά ναυάγια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, από το 1939 έως το 1945. Ο κ. Καρατζάς διευκρινίζει ότι στην πλέον πρόσφατη συνολική αποτίμηση των καταγεγραμμένων αεροπορικών ναυαγίων στις ελληνικές θάλασσες παρουσιάζονται 50 ναυάγια, που αντιπροσωπεύουν έναν χρονολογικό ορίζοντα 8 ετών (1939-1947).

Ο ίδιος τονίζει ότι η λίστα των ναυαγίων ταξινομείται με βάση τη χώρα και τον τύπο του αεροσκάφους. Η λίστα αποτελείται από αεροπορικά ναυάγια ή συντρίμμια αεροσκαφών που έχουν εντοπιστεί και στα οποία έχει πραγματοποιηθεί έρευνα πεδίου από την μη κερδοσκοπική οργάνωση AAG (Αμερικανική Ένωση Γεωγράφων που μελετά σχετικά αντικείμενα) ή συνεργαζόμενες καταδυτικές ομάδες.

Ο κ. Καρατζάς υπογραμμίζει ότι η έρευνα αφορά συνεργατική προσπάθεια, και αυτό γιατί οι ελληνικές θάλασσες είναι τεράστιες και πολύ δύσκολο να ερευνηθούν. «Δουλεύουμε ως καταδυτικές ομάδες και αυτοδύτες.

Κάνουμε μία ιστορικά μελέτη. Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε μία ιστοσελίδα, με όνομα aviationarchaeology.gr», αναφέρει σχετικά, και διευκρινίζει ότι αυτό το site είναι, ουσιαστικά, μία τράπεζα δεδομένων στην οποία γίνεται καταγραφή όλων των στοιχείων, τα οποία συλλέγονται από τους βυθούς.

«Βεβήλωση το να “πειράζεις” το σκάφος»

Όσον αφορά στον τρόπο που εντοπίζουν το μέρος του ναυαγίου τονίζει ότι χρησιμοποιούν αρχεία πολέμου ή αξιοποιούν πληροφορίες, είτε από ψαράδες είτε από κατοίκους νησιών. Τα περισσότερα στοιχεία προκύπτουν από ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας, οι οποίοι έχουν ακούσει σχετικές μαρτυρίες.

Ναυάγια που τον γοητεύουν εντοπίζονται, μεταξύ άλλων, στην Κέα (του γερμανικού πολεμικού αεροσκάφους Younger 52), στον Πόρο, στον Κόλπο της Σούδας και γενικότερα πέριξ του Νομού Χανίων (που καταρρίφθηκαν κατά τη Μάχη της Κρήτης τον Μάιο του 1941).

«Το όλο εγχείρημα αποτελεί μία καθαρά ιδιωτική πρωτοβουλία, δεν εμπλέκεται κανένας δημόσιος φορέας. Είναι ένα χόμπι, τα έξοδα του οποίου αναλαμβάνουμε εμείς, χωρίς να έχουμε κανένα οικονομικό όφελος», αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Καρατζάς.

Ο επικεφαλής της έρευνας επισημαίνει ότι η UNESCO χαρακτηρίζει τα ναυάγια ως «Ενάλιο Μουσείο Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Οι καταδύσεις που έχουν ως αντικείμενο την ενάλια αεροπορική αρχαιολογία δεν αφορούν στην ανάκτηση και την αποκατάσταση του καταστραμμένου αεροσκάφους. «Βεβήλωση το να “πειράζεις” το σκάφος», δηλώνει με πάθος ο κ. Καρατζάς και συμπληρώνει: «Το ναυάγιο αποτελεί ένα μοναδικό απόθεμα τεχνολογικής ιστορίας. Οι δευτερογενείς ανθρώπινες παρεμβάσεις και η ανάκτηση αντικειμένων από τον τόπο συντριβής αποδομούν τα χαρακτηριστικά του ναυαγίου και την Ιστορία. Ο στόχος όσων εμπλέκονται με την ενάλια αεροπορική αρχαιολογία είναι η καταγραφή γεγονότων βασισμένα σε ιστορικά στοιχεία και όχι η διερεύνηση για τα αίτια συντριβής».

Η ανέλκυση των συγκεκριμένων ναυαγίων είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, αφού υπάρχει περίπτωση να καταστραφεί το αεροσκάφος, ενώ η συντήρησή του θα ήταν ιδιαίτερα δαπανηρή. Για ένα σκάφος, παραδείγματος χάρη, 20 μέτρων θα χρειαζόταν μία δεξαμενή αντίστοιχου μήκους.

Καταδυτικός Τουρισμός

Το ΥΠΕΘΑ διευκρινίζει ότι επιδιώκει τη διαφύλαξη και την ανάδειξη του ιστορικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος, με τη διασφάλιση της ακεραιότητα των χώρων ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Ο επικεφαλής της έρευνας τονίζει ότι στη λίστα για τον Καταδυτικό Τουρισμό έχουν προστεθεί τα ναυάγια της μελέτης. Βάσει νέου νόμου, απελευθερώνονται κάποια ναυάγια, μέσα σε αυτά και τα αεροπορικά, ενώ με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) που πρόκειται να ψηφιστεί, θα επιτρέπεται σε αυτοδύτες με τη συνοδεία ενός παρόχου να τα επισκέπτονται, μας πληροφορεί σχετικά ο ίδιος.

Κλείνοντας ο κ. Καρατζάς θέλησε να σταθεί στο γεγονός ότι τα αεροπορικά ναυάγια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είναι κληρονομιά των Ενόπλων Δυνάμεων και κατ’ επέκταση όλων των Ελλήνων.

Από την έντυπη έκδοση της «Βραδυνής της Κυριακής»



Πηγή