Οι σχέσεις Ελλάδας – Ισραήλ συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της Ανατολικής Μεσογείου

Άρθρο του Αντιστρατήγου (ε.α.) Αντώνη Βασιλείου

Εν μέσω παγκόσμιας αναταραχής, με την Άγκυρα να επιδιώκει να προσελκύσει βασικούς περιφερειακούς παράγοντες, η εταιρική σχέση Ελλάδας – Ισραήλ είναι ένας πυλώνας αποτελεσματικής περιφερειακής στρατηγικής. Τρία γεγονότα τις τελευταίες εβδομάδες επισημαίνουν τη σημασία των Έλληνο – Ισραηλινών σχέσεων. 

  • H υπογραφή μιας μεγάλης συμφωνίας με την οποία το Ισραήλ θα εκπαιδεύσει την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.
  • H συμμετοχή της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας (IAF) στη διεθνή αεροπορική άσκηση «ΙΝΙΟΧΟΣ -2021» και
  • Η συνάντηση στην Πάφο (Paphos forum) των υπουργών Εξωτερικών της Κύπρου, Ελλάδας, Ισραήλ και ΗΑΕ. 

Αυτές οι δραστηριότητες έρχονται παράλληλα με την αυξανόμενη αβεβαιότητα σχετικά με τα παγκόσμια και περιφερειακά γεγονότα, καθιστώντας ακόμη πιο σημαντικό για τα παρόμοια σκεπτόμενα έθνη να στέκονται μαζί και να συντονίζουν τις δράσεις τους.

Στις 16 Απριλίου 2021, το ελληνικό Υπουργείο Εθνικής Άμυνας υπέγραψε επίσημα συμφωνία με την Ισραηλινή εταιρεία Elbit Systems, για ένα ολοκληρωμένο εκπαιδευτικό πακέτο στις εγκαταστάσεις  της Ελληνική Πολεμικής Αεροπορίας στην Καλαμάτα, συμπεριλαμβανομένων των ιταλικών εκπαιδευτικών αεροσκαφών M-346, των ισραηλινών αεροηλεκτρονικών και μιας σειράς προσομοιωτών πτήσης πανομοιότυπους με αυτούς που χρησιμοποιούνται στο σύστημα εκπαίδευσης του Ισραήλ. Αυτές οι συμφωνίες θα έχουν στρατηγικές επιπτώσεις και αυξανόμενη αλληλεπίδραση μεταξύ των Ισραηλινών και των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. 

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί και για τη συμμετοχή της IAF με αεροσκάφη F-15i,  F-16 και αεροσκαφών μεταφοράς, στη μεγάλη άσκηση αεροπορικής τακτικής της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας «ΙΝΙΟΧΟΣ-2021», που έλαβε χώρα τον Απρίλιο του 2021 στη βάση της Ανδραβίδας, με συμμετέχοντες επίσης από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τα ΗΑΕ, την Ισπανία, την Κύπρο και τον Καναδά. Η προθυμία των ΗΑΕ για την περίοδο 2017-2019 να εκπαιδεύεται μαζί με την IAF ήταν σε κάποιο βαθμό ένα σημάδι για τις επόμενες εξελίξεις. 

Αυτά πρέπει να εξεταστούν στο πλαίσιο και άλλων πρόσφατων ασκήσεων στρατιωτικής συνεργασίας, όπως η άσκηση ναυτικού MEDUSA 2020 τον Νοέμβριο – Δεκέμβριο του περασμένου έτους, στην οποία συμμετείχαν η Αίγυπτος, τα ΗΑΕ, η Κύπρος και η Γαλλία. Συνολικά, αυτά αποτελούν τα δομικά στοιχεία μιας στρατηγικής ευθυγράμμισης που αποσκοπεί σαφώς στην αντιμετώπιση διαφόρων κινδύνων για την περιφερειακή σταθερότητα στην ανατολική Μεσόγειο. 

Με το ίδιο πνεύμα, ο Υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ και πρώην Αρχηγός Ενόπλων Δυνάμεων του Ισραήλ, Αντιστράτηγος (εα) Gabi Ashkenazi, συναντήθηκε με τους Έλληνες και Κύπριους συναδέλφους του, Νίκο Δένδια και Νίκο Χριστοδουλίδη, καθώς και τον πρώην υπουργό Εξωτερικών των ΗΑΕ Μ Anwar Gargash στο νεοσύστατο στρατηγικό φόρουμ στην Πάφο της Κύπρου, για να συζητήσουν μια σειρά θεμάτων που απειλούν την περιφερειακή σταθερότητα. 

Υπάρχουν προφανή οφέλη και για το Ισραήλ. Η IAF επωφελείται από την ευκαιρία εκπαίδευσης σε νέα και άγνωστα τοπία. Το πιο σημαντικό από όλα είναι η ενίσχυση των δεσμών μεταξύ των εταίρων αυτού που μπορεί να περιγραφεί ως αλυσίδα ομοίως σκεπτόμενων εθνών από το Αμπού Ντάμπι μέχρι το Παρίσι «Abu Dhabi to Paris», με τη συνεργασία Ελλάδος και Ισραήλ να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο. Για στρατηγικούς, διπλωματικούς, στρατιωτικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς, ακόμη και πολιτιστικούς λόγους, αυτή η σχέση πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα για την Ελλάδα. Η ανάγκη στενού συντονισμού καθίσταται πιο επείγουσα λόγω της δυσχερούς κατάστασης της Τουρκίας και των εντατικών προσπαθειών του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν να απαλλαγεί από μια δύσκολη κατάσταση. Η Άγκυρα αντιμετωπίζει πρωτοφανή ψυχρότητα στις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον. Η πρώτη συνομιλία του Προέδρου Μπάϊντεν με τον Ερντογάν ήταν η απόφαση των ΗΠΑ να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία των Αρμενίων του 1915, ένα πολύ φορτισμένο ζήτημα για την Τουρκία. 

Σε απάντηση σε αυτήν τη δραματική μετατόπιση από τη συχνά υπερβολικά φιλική στάση του Τράμπ απέναντι στην Τουρκία, η τουρκική διπλωματία επιδιώκει να διαλύσει τον υπό διαμόρφωση συνασπισμό των χωρών που προαναφέρθηκαν στην περιοχή. Αυτό εξηγεί τις πρόσφατες προσπάθειες της Τουρκίας για κάποια αναθέρμανση των σχέσεων της με το Ισραήλ, τη μείωση των εντάσεων έναντι της Λιβύης, μια πιθανή επαναπροσέγγιση με την Αίγυπτο και την τουρκική επίθεση φιλίας προς τους Σαουδάραβες, που είναι απογοητευμένοι από τις πολιτικές επιλογές του Μπάϊντεν στην Υεμένη. 

Το Ισραήλ έχει κάνει σαφές προς την Τουρκία ότι για πιθανό διάλογο μεταξύ τους, οι ανάγκες και επιφυλάξεις της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου θα πρέπει να βρίσκονται στο τραπέζι παράλληλα με τις ανησυχίες του Ισραήλ. Επίσης η τουρκική υποστήριξη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας (συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων της Χαμάς και της υποκίνησης στην Ιερουσαλήμ) πρέπει να σταματήσει. Ακόμη ο χάρτης της ΑΟΖ στη Μεσόγειο μπορεί να οριοθετηθεί μόνο εάν γίνονται σεβαστά τα ισραηλινά, ελληνικά, αιγυπτιακά και κυπριακά συμφέροντα, συμπεριλαμβανομένης της απρόσκοπτης πρόσβασης, μέσω αγωγού ή άλλως, στις ευρωπαϊκές αγορές.

Η τελευταία θέση – πρόσκληση του Ερντογάν προς τους απανταχού Μουσουλμάνους να σταθούν απέναντι σε κάθε τι που έχει σχέση με τα Ισραηλινά συμφέροντα, τα επεισόδια που είναι σε εξέλιξη στην Ιερουσαλήμ μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων, καθώς και οι μαζικές επιθέσεις με πυραύλους από την ΧΑΜΑΣ, έχουν ανεβάσει πολύ το θερμόμετρο στην περιοχή και δεν θα ήταν υπερβολή αν κάνω την πρόβλεψη ότι αναμένονται σημαντικές εξελίξεις στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η άμεση πρόκληση για τη χώρα μας είναι να σταθμίσει από θέση ισχύος και χωρίς φοβικά σύνδρομα την κατάσταση στην περιοχή και να επιλέξει και παραμείνει στην κατάλληλη γεωστρατηγική όχθη.

Με πληροφορίες από jiss.org.il*Ο Αντώνης Βασιλείου είναι Αντιστράτηγος ΜΧ (εα), Διπλωματούχος Πολιτικός Μηχανικός, MSc Επιχειρησιακός Ερευνητής, τ. Σύμβουλος ΟΑΣΕ επί Συμβατικών Εξοπλισμών και τ. Μελετητής των Συστημάτων Διοικήσεως και Ελέγχου Πληροφοριών του ΝΑΤΟ. (www.antoniosvasileiou.gr)