Καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Αιγύπτου, του Σουδάν και της Αιθιοπίας για το τεράστιο φράγμα του Νείλου «Grand Ethiopian Renaissance Dam» (GERD), που στήνει η Αντίς Αμπέμπα, βρίσκονται σε αδιέξοδο, ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι μία στρατιωτική αντιπαράθεση είναι προ των πυλών.
Ο τελευταίος γύρος επαφών των τριών χωρών δεν έφερε συμφωνία και ο υπουργός Νερού, Άρδευσης και Ενέργειας της Αιθιοπίας «έβαλε φωτιές», λέγοντας ότι η χώρα του θα συνεχίσει να γεμίζει τον ταμιευτήρα του φράγματος κατά την περίοδο των βροχών, η οποία αρχίζει συνήθως τον Ιούνιο ή τον Ιούλιο.
Ως συνέπεια του αδιεξόδου, η Αίγυπτος άρχισε για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, να επαναπροσανατολίζει τη στρατιωτική της προσοχή προς τα νότια σύνορά της. Οι ένοπλες δυνάμεις της Αιγύπτου και του Σουδάν έχουν πραγματοποιήσει μία σειρά κοινών γυμνασίων, ενώ οι Αιγύπτιοι έχουν παράσχει βοήθεια στον σουδανικό στρατό μετά από συγκρούσεις με αιθιοπικά στρατεύματα στην διαμφισβητούμενη περιοχή al-Fashqa.
Ο Σουδανός ανεξάρτητος δημοσιογράφος Μοχάμεντ Μουσταφά δήλωσε ότι η αποτυχία των τριών χωρών να καταλήξουν σε συμφωνία ήταν επειδή όλα τα μέρη είναι καχύποπτα το ένα απέναντι στο άλλο, ενώ την ίδια ώρα το Χαρτούμ δηλώνει έτοιμο να προσφύγει στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Τα κύρια σημεία διαμάχης είναι η δεσμευτική νομική συμφωνία. Η Αιθιοπία φοβάται ότι η συμφωνία θα περιορίσει τα μελλοντικά της έργα στον τομέα των υδάτων, ενώ το Σουδάν και η Αίγυπτος επιμένουν να υπογράψουν μία συμφωνία.
Η ανησυχία της Αιγύπτου ότι το φράγμα θα θέσει σε κίνδυνο την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας οδήγησε τον πρόεδρο Αμπντέλ Φατάχ αλ-Σίσι να απευθύνει αυστηρή προειδοποίηση προς την Αιθιοπία, την περασμένη εβδομάδα, κάνοντας λόγο για «κόκκινη γραμμή».
«Κανείς δεν μπορεί να πάρει μία σταγόνα νερού από την Αίγυπτο, αλλιώς η περιοχή θα γνωρίσει αδιανόητη αστάθεια. Το θέμα αποτελεί αντικείμενο συζητήσεων σχεδόν επί μία δεκαετία, χωρίς να έχει βρεθεί καμιά συμφωνία. Κατά τη διάρκεια των επόμενων εβδομάδων, θα υπάρξουν διαπραγματεύσεις και ελπίζω να καταλήξουμε σε μία δεσμευτική νομική συμφωνία», δήλωσε συγκεκριμένα ο πρόεδρος σε συνέντευξη Τύπου στην Ισμαηλία, όταν ρωτήθηκε για αυτό το αμφιλεγόμενο φράγμα.
Η κόντρα κρατάει από το 1959
Η Αίγυπτος και το Σουδάν ανησυχούν ότι η Αιθιοπία, γεμίζοντας τη γιγαντιαία δεξαμενή πίσω από το φράγμα, θα μειώσει την παροχή νερού προς εκείνες από τη φυσική ροή του ποταμού. Οι Αιθίοπες υποστηρίζουν ότι είναι μέσα στα δικαιώματά τους να εκμεταλλευτούν τον ποταμό για την ιδιαίτερα αναγκαία στους ίδιους ηλεκτρική ενέργεια και επιμένουν ότι μπορούν να γεμίζουν τη δεξαμενή χωρίς να «πνίγουν» τη ροή των υδάτων προς τις υπόλοιπες χώρες. Η ρίζα της διαμάχης τους είναι η συμφωνία για την κατανομή των υδάτων του 1959, μεταξύ της Αιγύπτου και του Σουδάν.
H συγκεκριμένη συνθήκη δίνει στην Αίγυπτο το δικαίωμα για ετήσιο όγκο 55 δισ. κυβικών μέτρων από το Γαλάζιο Νείλο και στο Σουδάν 38 δισ. κυβικών μέτρων. Περισσότερο από το 85% των υδάτων του ποταμού προέρχονται από τα υψίπεδα της Αιθιοπίας.
Η Αιθιοπία, η οποία δεν ήταν συμβαλλόμενο μέρος στη συμφωνία, τη θεωρεί ως ένα άνευ ουσίας έγγραφο της αποικιακής εποχής. Το 2015, οι τρεις χώρες συμφώνησαν ότι τα νερά του ποταμού πρέπει να χρησιμοποιούνται με τρόπο που να μην προκαλεί «σημαντική ζημιά» σε καμία από τις τρεις και ότι τυχόν διαφορές θα επιλύονταν μέσω διαπραγματεύσεων.
Το Κάιρο και το Χαρτούμ θέλουν μία νέα συμφωνία, η οποία να μεταφράζει αυτή τη δέσμευση σε μία αιθιοπική δέσμευση που θα δίνει προτεραιότητα στη δική τους πρόσβαση σε νερό σε σχέση με την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σε περίπτωση εκτεταμένων ξηρασιών στο μέλλον.
Η Αντίς Αμπέμπα, από την πλευρά της, φοβάται ότι μία τέτοια δέσμευση θα εξαρτά στην πράξη τη λειτουργία του GERD από την έγκριση των δύο χωρών. Η Αιθιοπία δεν βλέπει κανένα όφελος στο να συμφωνήσει να αποκλειστεί από οποιουδήποτε είδους μελλοντική χρήση των υδάτων.
Εξωτερικές παρεμβάσεις
Παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής και της Αφρικανικής Ένωσης για συνεχείς συνομιλίες μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, ήταν η αμερικανική διαμεσολάβηση που πλησίασε πιο πολύ την επίτευξη συμφωνίας μέσα το 2020.
Όταν η Αιθιοπία έκανε πίσω, η κυβέρνηση Τραμπ ανέστειλε τη βοήθεια προς την Αντίς Αμπέμπα και έχασε το ενδιαφέρον της για την επίλυση της διαμάχης.Από τότε που ανέλαβε καθήκοντα, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν έδειξε ελάχιστο ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση του ζητήματος, επικεντρώνοντας, αντίθετα, την προσοχή του στην κατάσταση στο Tιγκράι.
Αυτό, ωστόσο, θα μπορούσε να αλλάξει σύντομα. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε τη δημιουργία θέσης ειδικού απεσταλμένου για το Κέρας της Αφρικής, για την αντιμετώπιση των πολιτικών κρίσεων στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένης της διαφωνίας γύρω από το GERD, δείχνοντας έτσι πως μία αμερικανική παρέμβαση στην περιοχή, ίσως είναι πιο χρήσιμη από ποτέ.
Από την έντυπη έκδοση της «Βραδυνής της Κυριακής»
