Μισό αιώνα ζωής, μισό αιώνα συνεχούς παρουσίας συμπληρώνει φέτος το Φεστιβάλ της ΚΝΕ και του «Οδηγητή», ένα φεστιβάλ που, ανεξάρτητα από την πολιτική άποψη του καθενός, έχει γράψει ιστορία τόσο στο πολιτικό όσο και το καλλιτεχνικό επίπεδο της χώρας.
Από το βήμα και τις σκηνές των 50 Φεστιβάλ έχουν περάσει εμβληματικές μορφές της Τέχνης και της πολιτικής, αφήνοντας ισχυρό αποτύπωμα στην μεταπολιτευτική ιστορία.
Το Φεστιβάλ της ΚΝΕ ξεκίνησε τα βήματά του τον πρώτο χρόνο της Μεταπολίτευσης. Στις 19,20 και 21 Σεπτεμβρίου 1975 στο Γήπεδο Ζωγράφου, πραγματοποιείται το 1ο Φεστιβάλ ΚΝΕ – Οδηγητή και είναι αφιερωμένο στην δράση της ΚΝΕ και του περιοδικού της, του «Οδηγητή» κατά την διάρκεια της δικτατορίας.
Για επτά χρόνια το Φεστιβάλ, έως και το 1983, πραγματοποιείται στο Άλσος Περιστερίου, με τη συμμετοχή μεγάλων καλλιτεχνών που ταυτίζονται με τη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας.
Στο 3ο Φεστιβάλ, ο Γιάννης Ρίτσος απαγγέλλει το ποίημα, που γράφει για την ΚΝΕ, «Τα παιδιά της ΚΝΕ», ενώ αξιοσημείωτη είναι και η στιγμή που στο 12ο Φεστιβάλ εμφανίζεται η Μερσέντες Σόσα στη σκηνή.
Το Φεστιβάλ της ΚΝΕ έδωσε και δίνει το βήμα στην ερασιτεχνική δημιουργία. Το 1982 για πρώτη φορά η Οργανωτική Επιτροπή του Φεστιβάλ προκήρυξε τρεις διαγωνισμούς: έντεχνου λαϊκού τραγουδιού, ποιήματος – διηγήματος και θεατρικού έργου. Στην κριτική επιτροπή μεταξύ άλλων βρίσκονταν ο Γιάννης Ρίτσος και ο Μίκης Θεοδωράκης.
Το Φεστιβάλ φιλοξενεί γνωστά και καταξιωμένα ονόματα
Το 1994 το Φεστιβάλ πραγματοποιείται στο Αιγάλεω στο οποίο φιλοξενήθηκαν πάνω από 20 μεγάλες συναυλίες, με γνωστά και καταξιωμένα ονόματα της μουσικής σκηνής, καθώς και δεκάδες νεανικά μουσικά συγκροτήματα. Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας, Στέλιος Βαμβακάρης, Αντώνης Βαρδής, Γιώτα Βέη, Λία Βίσση, Βαγγέλης Γερμανός, Πέτρος Δουρδουμπάκης, Γιώργος Δημητριάδης και «Μικροί Ήρωες», Χριστίνα Μαραγκόζη, Νάμα, Προύσα, Βασίλης Καζούλης, Χαΐνηδες, είναι μερικοί από τους καλλιτέχνες.
Για πάνω από 10 χρόνια το Φεστιβάλ φιλοξενείται στην Πανεπιστημιούπολη. Είναι χαρακτηριστική η δήλωση της Μαρίας Δημητριάδη που συμμετείχε και στο 23ο Φεστιβάλ: «για μένα η σημερινή ημέρα έχει κάτι το πολύ ιδιαίτερο. Μετά από πολλά χρόνια στο σπίτι μου, αποφάσισα αυτό το καλοκαίρι να αρχίσω να ξανατραγουδάω, και πιστεύω ότι ήταν πολύ σωστό και αναγκαίο συγχρόνως, να ξεκινήσω από το χώρο μου. Γιατί το θεωρώ χώρο μου το Φεστιβάλ. Εκτός από το πολιτικό μέρος, υπάρχει και κάτι το πολύ συγκινησιακό, γιατί αισθάνομαι ότι έχω επιστρέψει σπίτι μου».
Μεγάλοι καλλιτέχνες πέρασαν και από τα Ιλίσια όλα αυτά τα χρόνια, μεταξύ άλλων ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Δημήτρης Μητροπάνος, οι «Πυξ Λαξ», Νίκος Πορτοκάλογλου, Ορφέας Περίδης, Διονύσης Τσακνής και Λαυρέντης Μαχαιρίτσας κ.ά.
Το καλοκαίρι του 2007 σημαδεύεται από τις μεγάλες πυρκαγιές που κατέκαψαν την Πελοπόννησο και άλλες περιοχές της χώρας. Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών τον Σεπτέμβρη οδήγησε στην ματαίωση των κεντρικών εκδηλώσεων του Φεστιβάλ. Πραγματοποιήθηκε όμως μια ογκώδης και δυναμική συναυλία στο ΣΕΦ, της οποίας τα έσοδα δόθηκαν για την ενίσχυση πυρόπληκτων μαθητών της Ζαχάρως.
Το Φεστιβάλ επιστρέφει στην δυτική Αθήνα
Το 2010 το Φεστιβάλ επιστρέφει στη δυτική Αθήνα, στον χώρο που πραγματοποιείται μέχρι και σήμερα, το πάρκο Τρίτση. Το 42ο Φεστιβάλ χαρακτηρίζεται από το μουσικό αφιέρωμα για τον Γιάννη Μαρκόπουλο που διηύθυνε ο ίδιος. Τις τρεις ημέρες εμφανίστηκαν σπουδαίοι ερμηνευτές και συνθέτες όπως ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Μίλτος Πασχαλίδης, ο Μανώλης Φάμελλος, ο Στάθης Δρογώσης, η Ρίτα Αντωνοπούλου, ο Γιώργος Μεράντζας, ο Δημήτρης Μπάσης, η Γλυκερία, ο Μανώλης Μητσιάς, ο Λάκης Χαλκιάς, η Νατάσσα Μποφίλιου, ο Γιώργος Μαργαρίτης.
Το 2018 στο «100 χρόνια ΚΚΕ – 50 χρόνια ΚΝΕ» μετά την κεντρική ομιλία του Γενικού Γραμματέα τον λόγο παίρνει η Αχεντ Ταμίμι, η 17χρονη Παλαιστίνια, σύμβολο του αγώνα ενάντια στην ισραηλινή κατοχή.
Το 2020, πραγματοποιήθηκε το Φεστιβάλ της ΚΝΕ προσαρμοσμένο στις πρωτόγνωρες συνθήκες τις πανδημίας λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας και διαμορφώνοντας τους χώρους παίρνοντας υπόψη την προστασία της υγείας των επισκεπτών, ώστε να αποφευχθεί ο συγχρωτισμός σε όλες τις εκδηλώσεις και δραστηριότητες.
Φέτος το 50ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ δεσμεύεται ότι θα είναι αντάξιο της ιστορίας του, συνεχίζοντας και αναβαθμίζοντας τον θεσμό για τα επόμενα. Το ίδιο το τετραήμερο πρόγραμμα του Φεστιβάλ με τις συζητήσεις, εκδηλώσεις και συναυλίες, το επιβεβαιώνουν. Ακόμη και η δραστηριότητα που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του Φεστιβάλ και πριν από αυτό, όπως το 2ο Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους με την παρουσία του Εμίρ Κουστουρίτσα την Παρασκευή 13 Σεπτεμβρίου αποδεικνύει ότι το Φεστιβάλ της ΚΝΕ θα συνεχίσει να βρίσκει τρόπους να εντυπωσιάζει και να συγκινεί.