Οι εξελίξεις αποτελούν «πραγματικά την πιο σημαντική αναδιάταξη της περιοχής από το 2003», μπαίνοντας σφήνα ανάμεσα σε μια ιστορική συμμαχία μεταξύ Ιράν και Συρίας και αντιστρέφοντας μια σταθερή προώθηση των ιρανικών συμφερόντων σε όλη την περιοχή από τον πόλεμο του Ιράκ, δήλωσε ο αναλυτής Στίβεν Χέιντεμαν.
Το θέμα είναι ότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα ιδιαίτερα καθώς τα δείγματα γραφής που έχουν δώσει οι αντάρτες της οργάνωσης Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), με δεσμούς με την Αλ Κάιντα, που πρωτοστάτησαν στην προέλαση που τους έφερε στη Δαμασκό και εξανάγκασαν τον Άσαντ να αναζητήσει καταφύγιο στη Ρωσία είναι ανησυχητικά. 
Ο καθηγητής Γιόσι Μέκελμπεργκ, ανώτερος σύμβουλος στο Chatham House, προειδοποίησε για την αποφυγή πρόωρων συμπερασμάτων σχετικά με το μέλλον της περιοχής. «Όταν ένα καθεστώς 54 ετών έχει κλείσει εντελώς και έχει φύγει, 48 ώρες αργότερα οποιαδήποτε πρόβλεψη θα ήταν σχεδόν ανεύθυνη», sημείωσε στον Independent.
Ο καθηγητής Μέκελμπεργκ δήλωσε ότι εξακολουθούμε «να μην γνωρίζουμε ποιος θα ελέγξει τη Συρία».
Το μετέωρο βήμα των ΗΠΑ
Με δεδομένη την αλλαγή εξουσίας στις ΗΠΑ, καθώς από τις 20 Γενάρη αναλαμβάνει καθήκοντα προέδρου ο Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και του συνθήματος του «Πρώτα η Αμερική» πολλοί είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι η εμπλοκή των Αμερικανών στη Συρία δεν θα είναι μεγάλη. Ίσως, όμως, οι εξελίξεις για να τον αναγκάσουν καθώς το μέλλον της Συρίας μπορεί να αποδειχθεί πολύ σημαντικό για να αγνοηθεί όπως σημειώνει ο Guardian.
Ήδη, το Ισραήλ έχει στείλει άρματα μάχης και στρατεύματα περαιτέρω στα Υψίπεδα του Γκολάν, καταλαμβάνοντας στρατιωτικές θέσεις στην άλλη πλευρά των συνόρων για πρώτη φορά από το 1974. Μια σημαντική ανησυχία για το Ισραήλ είναι η κατακερματισμένη φύση της συριακής αντιπολίτευσης. Οι ομάδες των ανταρτών που ανταγωνίζονται τώρα για τον έλεγχο περιλαμβάνουν φατρίες με δεσμούς με την Αλ Κάιντα και το ISIS, αυξάνοντας τους φόβους για αυξημένη αστάθεια κατά μήκος των βόρειων συνόρων του. Αυτός είναι ο λόγος που βομβάρδισε στόχους στη Συρία, ενώ εισέβαλε στα Υψίπεδα του Γκολάν προκειμένου να διασφαλίσει ότι δεν θα απειληθεί.
Στο βορρά, πάλιο τουρκικός στρατός πραγματοποιεί επιχειρήσεις εναντίον των υποστηριζόμενων από τις ΗΠΑ Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων.
To πιο πιθανό σενάριο είναι ότι η επιρροή των ΗΠΑ θα επιδιωχθεί από ένα σύνθετο κατάλογο παραγόντων, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας και των κρατών του Κόλπου, μεγάλων περιφερειακών δυνάμεων όπως το Ιράν και η Ρωσία, των οποίων η επιρροή δεν πρέπει να υποτιμάται, το Ισραήλ και έναν αστερισμό ανταρτικών ομάδων που κυμαίνονται από Κούρδους που υποστηρίζονται από τις ΗΠΑ έως ισλαμιστές μαχητές, συμπεριλαμβανομένης της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ (HTS), της δύναμης που κατέλαβε το Χαλέπι και τη Δαμασκό και παραμένει στον κατάλογο των τρομοκρατικών οργανώσεων στις ΗΠΑ.
Η κατάσταση επί του πεδίου δεν ανταποκρίνεται στο «αμερικανικό ένστικτο των καλών και των κακών, του άσπρου και του μαύρου, της ζωγραφικής με τους αριθμούς, με ποια πλευρά είσαι;», δήλωσε ο Τζον Άλτερμαν, διευθυντής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών στην Ουάσιγκτον.
«Πρόκειται για μια πολύ λεπτή διπλωματία, η οποία ενστικτωδώς δεν αρέσει στις Ηνωμένες Πολιτείες και είναι πολύ δύσκολο να την εκτελέσουν εν μέσω μιας προεδρικής μετάβασης», σημειώνει ακόμη ο Άλτερμαν.
«Όλοι όσοι παίζουν σκέφτονται ένα παιχνίδι 20 ή 30 ετών. Και οι αμερικανικές διοικήσεις δυσκολεύονται πολύ να σκεφτούν ένα παιχνίδι 20-30 ετών», προσθέτει.
«Έχουμε τώρα μια χρυσή ευκαιρία να αναδιαμορφώσουμε τον τρόπο λειτουργίας της Μέσης Ανατολής, επειδή το Ιράν έχει χάσει τη στρατηγική του βάση στην περιοχή, οπότε η ικανότητά του να διαταράσσει τα πράγματα στην περιοχή έχει μειωθεί σημαντικά», δήλωσε με τη σειρά του ο Κουταιμπά Ιντλμπί ανώτερος συνεργάτης του Κέντρου Ραφίκ Χαρίρι και των Προγραμμάτων Μέσης Ανατολής του Ατλαντικού Συμβουλίου.
Την Τρίτη (10/12), ο στρατηγός Έρικ Κουρίλα, ο ανώτατος αξιωματικός του αμερικανικού στρατού που είναι αρμόδιος για τη Μέση Ανατολή, επισκέφθηκε τις δυνάμεις των Κούρδων της Συρίας (SD) και τα αμερικανικά στρατεύματα για μια «αξιολόγηση από πρώτο χέρι των μέτρων προστασίας των δυνάμεων, της ταχέως εξελισσόμενης κατάστασης και των συνεχιζόμενων προσπαθειών για να εμποδιστεί το ISIS να εκμεταλλευτεί την τρέχουσα κατάσταση».
«Η κυβέρνηση Τραμπ διαφημίζει την αδιαφορία της, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι ένα σύνολο χωρών από τις οποίες χρειάζονται ένα σύνολο πραγμάτων έχουν έντονο ενδιαφέρον για το πώς θα επιλυθεί αυτό», υπογράμμισε ο Άλτερμαν.
«Έτσι η κυβέρνηση Τραμπ … δεν θα μπορέσει να παραμείνει αμέτοχη χωρίς σοβαρές συνέπειες … Υπάρχουν πάρα πολλοί παίκτες για τους οποίους ενδιαφερόμαστε, τόσο στη θετική όσο και στην αρνητική πλευρά, για να αφήσουμε τα πράγματα να εξελιχθούν όπως θέλουν», κατέληξε.
Η στάση της Δύσης
Για τη Δύση, η κατάρρευση του καθεστώτος αποτελεί αιτία τόσο για συγκρατημένη αισιοδοξία όσο και για σημαντική ανησυχία.
«Πρόκειται για μια ευκαιρία να σταθεροποιήσουμε τη Συρία με πιο ουσιαστικό τρόπο από ό,τι ήταν ποτέ δυνατό», δήλωσε στον Independent ο Τζούλιεν Μπαρνς Ντάσει διευθυντής του προγράμματος για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Σχέσεων.
«Θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για την επιστροφή των προσφύγων και να περιορίσει τις επιπτώσεις των συγκρούσεων που είχαν τόσο μεγάλο αντίκτυπο στην ευρωπαϊκή πολιτική τα τελευταία χρόνια», σημείωσε.
Ο ίδιος τονίζει ότι η επιτυχία εξαρτάται από την προθυμία της HTS – η οποία χαρακτηρίζεται τρομοκρατική οργάνωση και από το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ε.Ε. – να αποδεχτεί τον διαμοιρασμό της εξουσίας αντί της μονοπώλησης της εξουσίας: «Αν θέλουν να αντικαταστήσουν ένα αυταρχικό καθεστώς με ένα άλλο, τότε σαφώς οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι πιο επιφυλακτικοί στο να προσφέρουν κίνητρα».
Χαστούκι για τη Ρωσία η πτώση Άσαντ
Η ταχεία κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ έχει αποκαλύψει τα τρωτά σημεία στην εμβέλεια της Μόσχας, με σοβαρές επιπτώσεις στις φιλοδοξίες της όχι μόνο στην περιοχή, αλλά και στην Αφρική και την Ευρώπη.
Ο ειδικός σε θέματα Ρωσίας, Μαρκ Γκαλεότι δήλωσε στον Independent ότι πολλά εξαρτώνται από το αν η Ρωσία μπορεί να διατηρήσει τις δύο βασικές στρατιωτικές βάσεις της στη Συρία: την Ταρτούς, μια ναυτική εγκατάσταση, και την αεροπορική βάση Χμεϊμίμ.
Η απώλειά τους θα υπονόμευε επίσης τη δύναμη της Ρωσίας στην Αφρική, καθώς οι βάσεις αυτές χρησίμευαν ως σημεία στάσης για επιχειρήσεις σε ολόκληρη την ήπειρο. Ο Γκαλεότι δήλωσε ότι «η απώλεια της Ταρτούς θα σήμαινε το τέλος κάθε προσδοκίας ότι είναι μια πραγματική ναυτική δύναμη».
«Επίσης η απώλεια της αεροπορικής βάσης Χμεϊμίμ θα περιέπλεκε επίσης τις υλικοτεχνικές δυνατότητες της Μόσχας, αναγκάζοντας τη Ρωσία να βασίζεται στον τουρκικό εναέριο χώρο για τις διαδρομές εφοδιασμού», είπε.
Η ευκαιρία για την Τουρκία
Η ξαφνική κατάρρευση του καθεστώτος Άσαντ άφησε τις περισσότερες παγκόσμιες δυνάμεις να προσπαθούν να επανεκτιμήσουν τις στρατηγικές τους στη Συρία, αλλά για την Τουρκία, αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία να εδραιώσει την επιρροή της στην περιοχή.
Όπως δήλωσε η Κάθριν Φιλπ των Times: «Καμία χώρα δεν είναι σε καλύτερη θέση από την Τουρκία για να αναδειχθεί ως ο μεγάλος νικητής από την πτώση του Άσαντ».
Με τη σειρά της η Μπρόουεν Μάντοξ, διευθύντρια του Chatham House, επεσήμανε την πολυπλοκότητα της κατάστασης: «Η Τουρκία βρίσκεται κοντά στον αλ Τζολάνι, ηγέτη της Χαγιάτ Ταχρίρ αλ Σαμ αλλά δεν ελέγχει τις δυνάμεις του. Ο Συριακός Εθνικός Στρατός είναι περισσότερο ο πληρεξούσιος της Άγκυρας. Μέχρι τώρα, η Τουρκία έχει επικεντρωθεί σε θέματα κοντά στα σύνορά της, ιδίως στην πρόκληση που θέτουν οι Κούρδοι μαχητές. Τώρα, πρέπει να ασχοληθεί με όσα συμβαίνουν στη Δαμασκό και τη νότια Συρία».
Πλήγμα για το Ιράν
Η πτώση του Άσαντ σηματοδοτεί ένα σημαντικό πλήγμα στην επιρροή του Ιράν στη Μέση Ανατολή, διαλύοντας ένα βασικό κομμάτι της περιφερειακής στρατηγικής του. Για πάνω από μια δεκαετία, η Τεχεράνη είχε επενδύσει σημαντικά στην υποστήριξη του καθεστώτος Άσαντ, αλλά τώρα το Ιράν αντιμετωπίζει την κατάρρευση του δικτύου επιρροής του.
Η επένδυση του Ιράν στη Συρία δεν αφορούσε μόνο την υποστήριξη ενός συμμάχου, αλλά και την εξασφάλιση μιας άμεσης οδού εφοδιασμού της Χεζμπολάχ στον Λίβανο. Ο Μοχάμεντ Τζαβάντ Ακμπαρίν ένας αντιφρονούντας Ιρανός πολιτικός αναλυτής, δήλωσε στην Deutsche Welle (DW) ότι η Τεχεράνη μπορεί τώρα να επικεντρωθεί στην αποτροπή της εγκαθίδρυσης μιας σταθερής κυβέρνησης στη Συρία για να διατηρήσει τη μόχλευση στην περιοχή.
