Η Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής που τιμάται κάθε χρόνο στις 16 Οκτωβρίου, αποτελεί μία ιδανική ευκαιρία να αναλογιστούμε το ρόλο της διατροφής στη ζωή μας και στην υγεία μας.
Ταυτόχρονα μάς καλεί να σκεφθούμε πόσοι άνθρωποι ζουν με στέρηση της τροφής τους -με δραματικά αποτελέσματα για την υγεία και την επιβίωσή τους- και πόσοι άλλοι υπερβάλλουν και βρίσκονται ακριβώς στον αντίποδα. 
Και μπορεί στην Ελλάδα να είμαστε πράγματι ευλογημένοι καθώς το μοντέλο της Μεσογειακής Διατροφής, αποτελεί κορυφαίο σε όλο τον κόσμο για την υγεία μας, καθώς έρευνες αποδεικνύουν πλέον με μετρήσιμα αποτελέσματα, ότι αποτελεί ασπίδα για την υγεία μας και το καρδιαγγειακό μας σύστημα, ωστόσο το ερώτημα είναι εάν τελικά μπορούν όλοι οι πολίτες να ακολουθήσουν αυτή τη διατροφή.
Το CNN Greece, μίλησε με την κυρία Γεωργία Καπώλη, Κλινική Διαιτολόγο- Διατροφολόγο, ΜSc Επιστημονική Διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Νεμέας, Ιδρυτικό Μέλος της Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας για την αξία της Μεσογειακής διατροφής, για το πόσο οι κρίσεις έχουν επηρεάσει τη διατροφή μας και πόσο η πληθωριστική κρίση και η ακρίβεια, μάς έχουν απομακρύνει εν τέλει από το μοντέλο αυτό.
Η Γεωργία Καπώλη, Κλινική Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, ΜSc Επιστημονική Διευθύντρια Κέντρου Διαιτολογικής Υποστήριξης & Μεταβολικού Ελέγχου ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ Νεμέας και Ιδρυτικό Μέλος της Ελληνικής Διατροφολογικής Εταιρείας
Όπως τονίζει εμφατικά η κ. Καπώλη, δυστυχώς οι αλλεπάλληλες προκλήσεις που έχουμε βιώσει τελευταία με αποκορύφωμα την ακρίβεια και την πληθωριστική κρίση, πράγματι μάς έχουν αποδιοργανώσει και μάς έχουν απομακρύνει από το πιο υγιεινό ίσως διατροφικό μοντέλο, που είναι η Μεσογειακή διατροφή.
«Η οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας, συνδυαστικά με την πανδημία του κορωνοϊού έχουν δημιουργήσει μια αντίφαση στα ελληνικά δεδομένα, που αφορά στην απομάκρυνση από τον παραδοσιακό τρόπο της ελληνικής μεσογειακής διατροφής, η οποία αποτελεί ένα πρότυπο διατροφικό μοντέλο.
Ειδικότερα, οι αυξημένες ώρες δουλειάς και ο χρόνος που περνάμε εκτός σπιτιού έχουν ως αποτέλεσμα να δυσκολευόμαστε να οργανώσουμε τόσο τον εφοδιασμό του σπιτιού με τα κατάλληλα τρόφιμα, καθώς επίσης και να μειώνουμε την κατανάλωση του σπιτικού μαγειρεμένου φαγητού, μιας και θεωρούμε ότι δεν έχουμε χρόνο να το προετοιμάσουμε» λέει η κ. Καπώλη.
Και συνεχίζει
«Ταυτόχρονα, ακόμα και όταν παραμείναμε περισσότερο διάστημα στο σπίτι κατά τη διάρκεια της καραντίνας του Covid, η επιλογή του έτοιμου πρόχειρου φαγητού υπερτερούσε των παραδοσιακών φαγητών, στο πλαίσιο της συναισθηματικής υπερφαγίας. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι ο εγκλωβισμός στο σπίτι, επηρέασε αρνητικά την ψυχολογία μας, με άμεση συνέπεια την αναζήτηση πιο γλυκών, λιπαρών και θερμιδογόνων τροφίμων, που προκαλούσαν την «έκρηξη» της σερετονίνης, η οποία είναι γνωστή και ως ορμόνη της χαράς.
Έτσι, οι διατροφικές συνήθειες των Ελλήνων χαρακτηρίζονται πλέον από την κατανάλωση θερμιδογόνων τροφίμων πλούσιων σε κορεσμένα και trans λιπαρά οξέα, ζάχαρη και αλάτι, τα οποία έχουν αυξήσει τα ποσοστά της παχυσαρκίας, των χρόνιων και αυτοάνοσων νοσημάτων».
Ένας στους δύο Έλληνες με μεγαλύτερο βάρος από το κανονικό
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα που διεξήχθη το 2021 σε κοινό 510 συμμετεχόντων ηλικίας άνω των 18 ετών από το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας και το Κέντρο Αριστείας για τη Διατροφή τον Τουρισμό και την Αναψυχή του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος, σχετικά με τον τρόπο που οι Έλληνες αντιλαμβάνονται τη σημασία της υγιεινής διατροφής στη ζωή τους, βρέθηκε ότι:
- Ένας στους δύο Έλληνες έχει μεγαλύτερο βάρος από το κανονικό
- Τρεις στους 10 πάσχουν από μία χρόνια ασθένεια που σχετίζεται με τη διατροφή
- Ένας στους τέσσερις είναι καπνιστής
- Οκτώ στους 10 καταναλώνουν κάθε τροφή χωρίς περιορισμό
- Ένας στους 10 ακολουθεί τη Μεσογειακή διατροφή (αν και στην πράξη είναι περισσότεροι, απλώς δεν γνωρίζουν τον όρο)
- Δύο στους 10 πίνουν μία μερίδα αλκοόλ την ημέρα.
Υψηλά σε ποσοστά κατανάλωσης ήταν α) το ελαιόλαδο, β) τα φρούτα, και γ) τα λαχανικά.
Δυστυχώς όμως, παράλληλα με αυτές τις υγιεινές επιλογές, η έρευνα διαπίστωσε και υψηλή κατανάλωση κόκκινων κρεάτων, γλυκών, αναψυκτικών και έτοιμων snacks.
Μπορούμε ωστόσο, να οργανώσουμε σωστά τη διατροφή μας, ακόμη και σε εποχές κρίσεων και με περιορισμένα οικονομικά;
Πώς θα οργανώσουμε τις αγορές μας και τη σωστή διατροφή
«Ακόμα και σε αυτήν τη δύσκολη χρονική στιγμή μπορούμε να συνεχίσουμε πιο οικονομικά και μεσογειακά τη διατροφή μας αν εφαρμόσουμε τα ακόλουθα βήματα», τονίζει η κυρία Καπώλη, παραθέτοντας και ορισμένα tips:
Οργανώνουμε τη λίστα με τα τρόφιμα που χρειαζόμαστε από το σούπερ μάρκετ. Είναι πάρα πολύ σημαντικό προτού ξεκινήσουμε την αγορά τροφίμων να γνωρίζουμε ακριβώς τις ελλείψεις του ψυγείου μας, καθώς επίσης και την ποσότητα που καταναλώνουμε εβδομαδιαία από τρόφιμα που έχουν μικρό χρόνο ζωής (γαλακτοκομικά, αλλαντικά, χυμοί, φρούτα).
Επίσης, καλό είναι να πηγαίνουμε μόνο μία φορά εβδομαδιαία σούπερ μάρκετ, διότι οι τακτικές επισκέψεις μάλλον οδηγούν στην αγορά τροφίμων που δεν χρειαζόμαστε. Επιπλέον, μην ξεχνάμε να συγκρίνουμε τις τιμές, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι θα προτιμήσουμε ένα φθηνότερο τρόφιμο, αλλά με χαμηλότερη θρεπτική αξία.
Ακολουθούμε την εποχικότητα των τροφίμων και προτιμάμε εγχώρια προϊόντα. Τα φρούτα και λαχανικά εποχής είναι συνήθως οικονομικότερα αλλά και με μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά από τα αντίστοιχα θερμοκηπίου ή εισαγωγής. Ταυτόχρονα, είναι προτιμότερο να προμηθευόμαστε τα φρούτα και λαχανικά από τις λαϊκές αγορές και τα μανάβικα και να αποφεύγετε την αγορά τους από τα σούπερ μάρκετ. Έτσι πετυχαίνετε καλύτερη ποιότητα σε χαμηλότερη τιμή.
Τέλος, προκειμένου να ενισχύσετε την ελληνική αγορά είναι σημαντικό να προτιμάτε εγχώρια προϊόντα.
Αξιοποιούμε το πλεόνασμα του φαγητού και δεν το πετάμε στα σκουπίδια.
- Πρώτα από όλα είναι πολύ καλή ιδέα να καταναλώνετε μέρα παρά μέρα το ίδιο φαγητό, αντί να το πετάτε (Μαγειρεμένα τρόφιμα πρέπει να καταναλωθούν μέσα σε 3 ημέρες από την ημερομηνία παρασκευής τους).
- Τα φρούτα που έχουν ωριμάσει πολύ μπορείτε να τα χρησιμοποιήσετε για να φτιάξετε σπιτική κομπόστα ή μαρμελάδα ή ζελέ με φρέσκα φρούτα ή να τα λιώσετε στο μπλέντερ και να τα φυλάξετε στην κατάψυξη, οπότε και να απολαμβάνετε οποιαδήποτε στιγμή θέλετε σπιτική γρανίτα φρούτων. Επιπλέον, μην ξεχνάτε και την εναλλακτική των αποξηραμένων φρούτων, τα οποία διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, έχουν πολύ αυξημένη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά και κοστίζουν πολύ λιγότερο από τα φρέσκα φρούτα.
- Στην περίπτωση των λαχανικών μην ξεχνάτε την εναλλακτική του βρασίματος, όπου μπορείτε να φυλάσσετε στην κατάψυξη το ζωμό τους και κάποια άλλη στιγμή να το χρησιμοποιήσετε στο μαγείρεμα. Επιπλέον, σε ότι αφορά τις ντομάτες όταν ωριμάζουν μπορούμε να τις κάνουμε σάλτσα. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερα το χειμώνα προτιμάτε λαχανικά που μαγειρεύονται (λάχανο, μπρόκολο, κουνουπίδι, καρότα) και διατηρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Καταναλώνουμε συστηματικά όσπρια, καστανό ρύζι, δημητριακά/ζυμαρικά ολικής αλέσεως: κερδίζει όχι μόνο η τσέπη σας αλλά σίγουρα η υγεία και η σιλουέτα σας. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι τα συγκεκριμένα τρόφιμα είναι πολύ οικονομικά, διατηρούνται χωρίς να αλλοιωθούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, έχουν χαμηλή θερμιδική αξία, μηδενική περιεκτικότητα σε λίπος και χοληστερόλη, ενώ αντίθετα είναι ιδιαίτερα πλούσια σε βιταμίνες μέταλλα, αντιοξειδωτικά και φυτικές ίνες. Εξάλλου, μην ξεχνάμε ότι βρίσκονται στη βάση της μεσογειακής πυραμίδας, γεγονός που επιδεικνύει τη συχνή κατανάλωση τους.
Ελέγχουμε το μέγεθος της μερίδας που καταναλώνουμε μιας και η αύξηση της ποσότητας φαγητού αποτελεί και ένας από τους λόγους της «έκρηξης» της παχυσαρκίας και κατ’ επέκταση και των χρημάτων που δαπανώνται για το φαγητό.
Επίσης, φροντίζουμε να αγοράζουμε τις ποσότητες που πραγματικά χρειαζόμαστε, ώστε να κάνουμε οικονομία και στην τσέπη μας και στο περιβάλλον, μιας και είναι κρίμα να πετάμε τρόφιμα, των οποίων τα απόβλητα επιβαρύνουν την ατμοσφαιρική ρύπανση, λόγω αυξημένων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
Δίνουμε έμφαση στο λευκό κρέας (κοτόπουλο, γαλοπούλα, ψάρι), που είναι πιο οικονομικά συγκριτικά με το κόκκινο κρέας και έχουν χαμηλότερη περιεκτικότητα σε λιπαρά και θερμίδες.
Στην περίπτωση των ψαριών επιλέγουμε τα πιο μικρά (σαρδέλες, γαύρο), τα οποία υπερέχουν σε θρεπτικά συστατικά (ω-3 λιπαρά οξέα, βιταμίνη D), χωρίς να έχουν αυξημένο κόστος.
Συγκρίνουμε τιμές, χωρίς όμως να επιλέγουμε τρόφιμα φθηνότερα με χαμηλή διατροφική αξία. Το κόστος για την υγεία μας θα είναι πολύ μεγαλύτερο σε αυτήν την περίπτωση.
Πηγαίνουμε φαγωμένοι στο σούπερ μάρκετ, μιας και η πείνα μπορεί να μας κάνει να αγοράσουμε περισσότερα τρόφιμα και σε μεγαλύτερη ποσότητα.
Το σπιτικό φαγητό μπορεί να χρειάζεται να δώσουμε χρόνο και πολλές φορές να είναι κουραστικό, ωστόσο είναι πολύ πιο οικονομικό και θρεπτικό συγκριτικά με το Delivery.
Πείτε «ναι» στην καθημερινή άσκηση
Και φυσικά μην ξεχνάμε τον καθοριστικό ρόλο της άσκησης στη ζωή μας, η οποία συνδυαστικά με μία σωστή διατροφή, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά τους δείκτες της υγείας μας.
Επισημαίνει ειδικότερα η κυρία Καπώλη:
«Αφήνουμε το αυτοκίνητο και ξεκινάμε το περπάτημα ή το ποδήλατο.
H υπερβολική αύξηση της τιμής της βενζίνης είναι μία θαυμάσια ευκαιρία για να μετακινηθούμε με εναλλακτικά μέσα π.χ. ποδήλατο ή ακόμα και με τα πόδια… Αυτό, από μόνο του αποτελεί μία εξαιρετική επιλογή ώστε να έχουμε σωστό σωματικό βάρος και φυσικά καλύτερη υγεία».
