Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, τα εγκλήματα που σχετίζονται με τα τρόφιμα – στα οποία περιλαμβάνονται το λαθρεμπόριο, η παραποίηση και η απροκάλυπτη κλοπή – κοστίζουν στην παγκόσμια βιομηχανία τροφίμων από 28 έως 48 δισεκατομμύρια δολάρια ευρώ ετησίως, όπως αναφέρει το BBC.
Τα εγκλήματα αυτά κυμαίνονται από την πειρατεία φορτηγών που παραδίδουν τρόφιμα σε αποθήκες μέχρι την κλοπή 24 ζωντανών αστακών από μια αποθήκη στη Σκωτία. 
Ωστόσο, ορισμένα από αυτά τα εγκλήματα στον τομέα των τροφίμων έχουν επίσης ως στόχο τη βιομηχανία τυριών – και ειδικότερα τα πολυτελή τυριά.
Πέρυσι, ενόψει των Χριστουγέννων, τυρί αξίας περίπου 60.000 ευρώ κλάπηκε από ρυμουλκούμενο σε πρατήριο καυσίμων στον αυτοκινητόδρομο M5 κοντά στο Worcester στην Αγγλία.
Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο – ήδη από το 1998, κλέφτες διέρρηξαν μια αποθήκη και πήραν εννέα τόνους τσένταρ από μια οικογενειακή φάρμα.
Πανευρωπαϊκό φαινόμενο οι κλοπές
Συμβαίνει και αλλού στην Ευρώπη: το 2016, εγκληματίες απέσπασαν Parmigiano Reggiano αξίας 96.000 ευρώ από μια αποθήκη στη βόρεια Ιταλία. Αυτός ο συγκεκριμένος τύπος παρμεζάνας, ο οποίος απαιτεί τουλάχιστον ένα χρόνο για να ωριμάσει, δημιουργείται ακολουθώντας μια διαδικασία που εφαρμόζεται, με μικρές τροποποιήσεις, εδώ και σχεδόν 1.000 χρόνια.
Κατά τη στιγμή της ληστείας, η κοινοπραξία Parmigiano Reggiano της Ιταλίας δήλωσε στο CBS news ότι σε διάστημα δύο ετών είχε κλαπεί τυρί αξίας περίπου 6,5 εκατομμυρίων ευρώ.
Το πρόβλημα πρόκειται να αυξηθεί σε ολόκληρο τον κλάδο, καθώς το τυρί γίνεται όλο και πιο πολύτιμο. Η συνολική τιμή των τροφίμων και των μη αλκοολούχων ποτών στο Ηνωμένο Βασίλειο αυξήθηκε κατά περίπου 25% μεταξύ Ιανουαρίου 2022 και Ιανουαρίου 2024, σύμφωνα με την Υπηρεσία Εθνικών Στατιστικών. Το τυρί, εν τω μεταξύ, σημείωσε παρόμοια αύξηση των τιμών μέσα σε ένα μόνο έτος.
Η εξήγηση πίσω από το φαινόμενο
Οι υψηλές τιμές καθιστούν όλο και περισσότερο το τυρί στόχο κλοπής.
«Η τυροκομία είναι μια ενεργοβόρα επιχείρηση», λέει ο Πάτρικ Μακγκίγκαν, ειδικός στον τομέα των γαλακτοκομικών προϊόντων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι κατά τη διαδικασία παραγωγής το γάλα πρέπει να θερμανθεί και, αφού παραχθεί, το τυρί αποθηκεύεται σε ενεργοβόρα ψυγεία, πράγμα που σημαίνει ότι οι τιμές των καυσίμων παίζουν μεγάλο ρόλο στο κόστος. «Και έτσι υπήρξε μεγάλη αύξηση των τιμών μετά την αναστάτωση που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία».
Το 2024, ο συνολικός πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει μειωθεί στο 1,7%, αλλά λιγότερο για το τυρί. «Η λιανική τιμή του τσένταρ αυξήθηκε κατά 6,5% μέχρι τον Μάιο του 2024», προσθέτει ο Μακγκίγκαν.
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο βλέπουμε ετικέτες ασφαλείας σε μπλοκ τσένταρ στα σούπερ μάρκετ. Με βάση την τιμή και μόνο, το τυρί είναι ένα από τα πιο επιθυμητά τρόφιμα που μπορεί να κλέψει ένας εγκληματίας».
Ωστόσο, δεν είναι και το πιο εύκολο προϊόν για να μετακινηθεί – ιδιαίτερα το τυρί φάρμας, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου τείνει να είναι βαρύ και ογκώδες και πρέπει να διατηρείται σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες. Ως εκ τούτου, η μεταφορά του μπορεί να είναι μια δαπανηρή, περίπλοκη διαδικασία που είναι πέρα από τους περισσότερους εγκληματίες – εκτός, φυσικά, αν είναι οργανωμένοι.
Το πρόβλημα για τους εγκληματίες είναι τι να το κάνουν. «Υπάρχουν λίγα μέρη για να τα ξεφορτώσουν», λέει ο Τζέιμι Μοντγκόμερι, ο οποίος διευθύνει τη φάρμα στο Somerset που έγινε στόχος της ληστείας του 1998. «Το να μεταφέρεις τόσο πολύ χειροποίητο τυρί είναι δύσκολο».
Γι’ αυτό οι άνθρωποι του κλάδου πιστεύουν ότι τα κλεμμένα τυριά συχνά αποστέλλονται στο εξωτερικό σε χώρες όπου υπάρχουν ακμάζουσες μαύρες αγορές τροφίμων – και μάλιστα μαύρες αγορές τυριών.
Οι μαύρες αγορές
Η Ρωσία είναι μια χώρα όπου υπάρχει μια ακμάζουσα μαύρη αγορά για το τυρί. Μετά την παράνομη προσάρτηση της Κριμαίας τον Μάρτιο του 2014, η ΕΕ και άλλα κράτη επέβαλαν οικονομικές κυρώσεις στη Ρωσία. Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν απάντησε απαγορεύοντας τα νωπά προϊόντα από τις χώρες που βρίσκονται πίσω από τις κυρώσεις.
Η κρατική τηλεόραση έκανε μεγάλο σόου για την απαγόρευση μεταδίδοντας πλάνα από ξένα τρόφιμα που ισοπεδώνονται, θάβονται ή καίγονται, συμπεριλαμβανομένων τεράστιων τυριών που πετιούνται και συνθλίβονται.
Η ρωσική κυβέρνηση άρχισε να κατάσχει τα απαγορευμένα τρόφιμα στα σύνορα και να τα καταστρέφει δημοσίως.
Μετά την ολοκληρωτική εισβολή στην Ουκρανία, οι κυρώσεις έχουν αυστηροποιηθεί περαιτέρω και η διαθεσιμότητα ορισμένων τροφίμων από τη Δύση έχει γίνει ακόμη πιο περιορισμένη, μεταξύ των οποίων το σκωτσέζικο ουίσκι και ο νορβηγικός σολομός.
Ταυτόχρονα, η μαύρη αγορά στη Ρωσία για τρόφιμα υψηλής ποιότητας από την Ε.Ε. έχει αυξηθεί.
Πολλοί Ρώσοι πιστεύουν ότι η ποιότητα των τοπικών τυριών δεν συγκρίνεται με τα απαγορευμένα ξένα προϊόντα, οπότε υπάρχει μεγάλη ζήτηση. Πράγματι, μετά την απαγόρευση, ορισμένοι κατέφυγαν σε ακραία μέτρα – ένας άνδρας πιάστηκε να προσπαθεί να εισέλθει στη Ρωσία από την Πολωνία με 460 κιλά απαγορευμένου τυριού στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου του.
Δεν είναι μόνο η Ρωσία – σε διάφορα μέρη της Μέσης Ανατολής, για παράδειγμα, οι επιδοτήσεις τροφίμων σε μια χώρα μπορεί να αποτελέσουν κίνητρο για λαθρεμπόριο συστατικών σε άλλες χώρες όπου οι κυβερνήσεις δεν παρέχουν καμία στήριξη και οι τιμές είναι υψηλές. Η παραχάραξη, ή η δημιουργία αντιγράφου ενός επίσημου τύπου τυριού, είναι επίσης συνηθισμένη στην περιοχή.
Στις ΗΠΑ, οι αυστηροί ομοσπονδιακοί κανόνες σημαίνουν ότι είναι παράνομη η παραγωγή ή η εισαγωγή μη παστεριωμένων τυριών που έχουν ωριμάσει λιγότερο από 60 ημέρες, γεγονός που οδηγεί σε μια μαύρη αγορά για προϊόντα με ωμό γάλα, όπως τα κλασικά γαλλικά τυριά Brie de Meaux και Mont d’Or.
Το 2015, μια συμμορία που διακινούσε ωμό γάλα διώχθηκε ποινικά για τη διανομή μη παστεριωμένων τυριών.
Η παραποίηση τροφίμων συμβαίνει επίσης στις ΗΠΑ – σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται φθηνά και ακόμη και επικίνδυνα συστατικά για την παραγωγή «ψεύτικων» εκδόσεων ακριβών τυριών, όπως η παρμεζάνα που παρασκευάζεται με πρόσθετα που προέρχονται από πολτό ξύλου.
